Ο ταρίφας, η κρίση και ο φασισμός

Με πήρε «κούρσα» (με διπλή μίσθωση) ημέρα απεργίας των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, με τους δρόμους της Μητρόπολης πλημμυρισμένους αυτοκίνητα. Στην αρχή η παρουσία μιας κυρίας στο μπροστινό κάθισμα τον έκανε να είναι συγκρατημένος και ευγενής. Αποβίβασε την κυρία και μείναμε ο δυο μας στο ταξί.

Μια αδιάφορη αρχική παρατήρηση του τύπου «δύσκολη μέρα», απελευθέρωσε την καταιγίδα που έκρυβε μέσα του.

Ο ταρίφας ήταν ρήτωρ, είχε άποψη για όλα, για την κρίση, για την κατάσταση, για τους υπεύθυνους, για το τι πρέπει να γίνει, για το ποιοι πρέπει να πληρώσουν. Τι άποψη δηλαδή, «τρικυμία εν κρανίω». Όλα αυτά ειπωμένα σε κανονικό παραλήρημα, με φωνές, με χειρονομίες, με οργισμένες φράσεις, με απερίγραπτο λεξιλόγιο.

Η άποψη του ξερόλα ένας συρφετός κοινοτοπίας, φημών, «αστικών μύθων».

«Για όλα φταίνε οι πολιτικοί, αλλά ο Έλληνας δεν είναι άνθρωπος, θέλει μαστίγιο, ο ταξικός μου εχθρός είναι ο δημόσιος υπάλληλος γιατί είναι κλέφτης και τεμπέλης, όλα πρέπει να γίνουν ιδιωτικά από τα λεωφορεία μέχρι τα σχολεία και τα νοσοκομεία, ας δουλεύουμε με τα ελάχιστα για να βάλουμε μυαλό επιτέλους, μας κουβάλησαν το αλβαναριό και δουλειές δεν υπάρχουν, είναι καλό το Μνημόνιο και σκληρότερο ακόμα θα ήταν καλύτερο, οι πολιτικοί είναι κλέφτες μόνο ο Παπαδόπουλος δεν έκλεβε, τι να την κάνω τη Δημοκρατία για να τρέφω τους χαραμοφάηδες της Βουλής; Θα πέσουνε κορμιά, μόνο η οικογένεια μου με νοιάζει τα άλλα όλα ας βουλιάξουνε…» και άλλα πολλά αλλά το βασικό στίγμα νομίζω ότι σας το έδωσα.

Είχα μαζευτεί στο πίσω κάθισμα, κοίταζα την πυκνή κυκλοφορία, απαντούσα με μισόλογα, καταπίεζα την τάση μου να ανοίξω την πόρτα και να πεταχτώ έξω, είπαμε λεωφορεία δεν υπήρχαν που θα πήγαινα. Ο βομβαρδισμός συνεχίζονταν. Τον έπιανα να με κοιτάει από το καθρεφτάκι ενώ συνέχιζε τη δημηγορία του. Προφανώς εκλάμβανε τη σιωπή μου ως συναίνεση στα λεγόμενά του, όχι ότι την είχε ιδιαίτερη ανάγκη τη συναίνεση οποιουδήποτε δηλαδή.

Αγριοκοίταζε τους πακιστανούς στα φανάρια, βρίζοντας ανοιχτά τη ράτσα και τη φάρα τους. Πλησιάζαμε στο τέλος της κούρσας. Φρέναρε εκεί όπου του υπέδειξα, φρενάροντας αναγκαστικά και το παραλήρημά του. Η κούρσα έκανε 17 ευρώ. «Κόψε σε παρακαλώ μια απόδειξη» του είπα. Με αγριοκοίταξε και πάτησε το κουμπί στο ειδικό μηχάνημα μουρμουρίζοντας μέσα από τα δόντια του. Τον καλημέρισα και βγήκα κι είναι σα να φαντάζομαι την οργή που θα του προκάλεσε το κόψιμο της απόδειξης και τον επόμενο επιβάτη που αναγκαστικά θα γινόταν ακροατής αυτής της οργής.

Μετά κάθισα και σκέφτηκα. Όλα αυτά που κατά καιρούς έχουμε μάθει και διαβάσει για την άνοδο του φασισμού και το άπλωμα των ιδεολογιών του είδους  σε καιρούς κρίσης. Ο ταρίφας ήταν από τις περιπτώσεις εκείνες που συνιστούν την πρώτη ύλη, το έδαφος που πάνω του βλασταίνει ο φασισμός. Όλα τα στοιχεία τα διέθετε: παπαγάλιζε χιλιοειπωμένα στερεότυπα όντας βέβαιος ότι εξέφραζε προσωπική και πρωτότυπη άποψη, ήταν έτοιμος να λατρέψει τον οποιοδήποτε «έντιμο» αλλά και «ισχυρό» ηγέτη, για όλα έφταιγαν οι απροσδιόριστοι «άλλοι» όποιοι κι αν ήταν αυτοί, ήταν έτοιμος για όλα και να κατασπαράξει τους γύρω του.

Συχνά αναρωτιόμαστε πως ήταν ιστορικά δυνατό, ολόκληρες κοινωνίες να εκχωρήσουν ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα σε αυταρχικά καθεστώτα, κοινωνικές ομάδες να αδιαφορούν προκλητικά για τους δίπλα τους που κατακρεουργούνται, αν δε συνεργάζονται κιόλας ενεργά.

Αν τον έλεγες φασίστα θα έσκιζε τα ρούχα του και πιθανόν να σου πέταγε στα μούτρα κάποιους τίτλους δημοκρατικής νομιμοποίησης που δίχως άλλο θα διέθετε. Καμιά σημασία δεν έχει αυτό. Ο ταρίφας στα 47 του (ναι μέσα στη ρητορεία του μου είπε τρεις φορές την ηλικία του), ήταν ένας άνθρωπος που είχε δει τα πράγματα απότομα να ζορίζουν, είχε δει τις βεβαιότητες του να καταρρέουν, είχε βγει στο κλαρί και απειλούσε το σύμπαν νομίζοντας ότι κάνει την επανάστασή του. Κι ήταν ώριμος και πρόθυμος να χειροκροτήσει οποιονδήποτε θα «πειθαρχούσε την αλλοπρόσαλλη και σπάταλη κοινωνία μας». Φτάνει να έβλεπε αυτούς που θεωρούσε εχθρούς (όλους τους άλλους δηλαδή) να συντρίβονται. Είχε φτάσει τον ατομικισμό στα ακραία και άγρια όρια του. Και κατά βάθος ο ταρίφας ήταν ένας άνθρωπος τρομοκρατημένος. Και γι’ αυτό το λόγο επικίνδυνος. Ειδικά για  όσους του ζητούσαν να κόβει αποδείξεις.