Το «ιρλανδικό θαύμα» και η Sally από το Galway

 

Kylemore Abbey Connemara

Την Ιρλανδία την επισκέφτηκα πρώτη φορά στη δεκαετία του 1990. Μ’ ένα Land Rover διασχίσαμε διαγώνια το νησί, από το Rosslare μέχρι το Galway. Καταλήξαμε στην περιοχή της Connemara. Ήταν ένα πρόγραμμα ανταλλαγής εμπειριών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι μέσα σε δέκα περίπου μέρες γυρίσαμε σχεδόν ολόκληρη την περιοχή. Μιλήσαμε με δεκάδες ανθρώπους. Είδαμε μικρομεσαίες επιχειρήσεις να πειραματίζονται, να δικτυώνονται, να καινοτομούν. Είδαμε αναπτυξιακές εταιρείες της αυτοδιοίκησης να στηρίζουν πολύπλευρα αυτούς τους πειραματισμούς. Πρωτοποριακές ιδέες όπως εμπορικά κέντρα με τοπικούς καλλιτέχνες-χειροτέχνες να πηγαίνουν μια χαρά. Ευρωπαϊκά προγράμματα να αξιοποιούνται στο έπακρο. Υποδομές για ποιοτικό τουρισμό, με σεβασμό στο περιβάλλον, στην ιστορία και στην παράδοση του τόπου: η περιοχή προσπαθούσε να αναδείξει ως συγκριτικό πλεονέκτημα το γεγονός ότι ακόμα μιλούσαν τα gaelic άρα ήταν από πολλές απόψεις η «αυθεντική Ιρλανδία»

Πήγαμε στα απομακρυσμένα Aran Islands, στο Inishmore συγκεκριμένα. Επισκεφθήκαμε ένα, από κάθε άποψη υποδειγματικό Κέντρο Τουριστικής Πληροφόρησης (με πολυμέσα πρωτοποριακά για την εποχή τους), είδαμε το σχολείο του νησιού να λειτουργεί και με δασκάλους  και με εξ αποστάσεως μάθημα χάρη –και πάλι- στην τεχνολογία.

Οι συνομιλητές μας ήταν συνειδητά προσηλωμένοι στη φιλοσοφία του small is beautiful, είχαν επενδύσει στα μικρά μεγέθη: στη μικρή επιχείρηση, στις αποκεντρωμένες δραστηριότητες, στην αυτονομία των σχολικών μονάδων κ.ά. Θεωρούσαν ότι το μικρό μέγεθος, μαζί με άλλες προϋποθέσεις βέβαια,  εξασφάλιζε την ποιότητα σε προϊόντα και υπηρεσίες.

Εν ολίγοις γυρίσαμε πίσω με μια γεύση από μια χώρα αισιόδοξη και δυναμική. Αν σ’ αυτό προσθέσεις και τις συνήθειες των ανθρώπων, τη διασκέδαση, τη μουσική, μια χώρα σε καλό δρόμο. Κανείς δε μιλούσε για ιρλανδέζικο θαύμα, κανείς δεν κόμπαζε για κελτικές τίγρεις.

 

Post Office Dublin - Easter Rising 1916

Ξαναπήγα, στην πρωτεύουσα αυτή τη φορά, το 2003. Το Δουβλίνο με μάγεψε. Μια πόλη ζωντανή, φιλική στον κάτοικο και στον επισκέπτη. Μια πόλη νεανική (η Ιρλανδία είχε άλλωστε τον πιο νεανικό πληθυσμό στην Ευρώπη των 15). Μια πόλη γεμάτη από την ιστορία της. Οι μνήμες της εξέγερσης του Πάσχα του 1916 κατά των Βρετανών παντού παρούσες, όχι με τρόπο φαντασμένο και προκλητικό αλλά ως λειτουργικό και ζωντανό μέρος της ταυτότητας της πόλης. Το Ταχυδρομείο του Δουβλίνου, το μαρτυρικό οχυρό των εξεγερμένων του 1916, εξακολουθούσε να είναι ταχυδρομείο και να λειτουργεί ως τέτοιο. Μόνο οι μεγάλες τοιχογραφίες με τις ανάλογες ενημερωτικές πινακίδες σου υπέβαλλαν την ιστορία του. Στα καθ’ ημάς το αντίστοιχο «Ταχυδρομείο» θα είχε προ πολλού μεταβληθεί σε Μαυσωλείο – Μουσείο, δείγμα του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μας με την ιστορία και το συλλογικό παρελθόν μας.

 

Trinity College Library

Αλλά και το ιστορικό Trinity College, με εκείνον τον έξοχο καθεδρικό των βιβλίων, και τα πράσινα πάρκα του, και τα μπαρ που ξενυχτούσαν στο Temple Bar, και τα δρομάκια στο κέντρο της πόλης πλημμυρισμένα από νέους ανθρώπους που χαίρονταν με κοντομάνικα το χειμωνιάτικο ήλιο –την ώρα που εμείς οι μεσογειακοί τουρτουρίζαμε.

Έπιανες βέβαια μια δυσφορία στον αέρα απότοκο της εισαγωγής του ευρώ και της ακρίβειας που την είχε συνοδέψει. Αλλά οι τιμές ήταν αισθητά χαμηλότερες από κείνες των Αθηνών (δείγμα του πόσο είχαμε χάσει τη μπάλα εμείς την αντίστοιχη εποχή) και γενικότερα γκρίνια δε συναντούσες.

Μετά άρχισαν να μιλούν για «θαύματα» και «τίγρεις». Η εγχώρια προπαγάνδα πολιτικών και ΜΜΕ εδώ στην Ελλάδα, είχε κάνει σημαία το ιρλανδικό μοντέλο και το κράδαινε στα έκθαμβα μάτια μας. Τι περιείχε το μοντέλο: συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και άνθιση του ιδιωτικού, πρωτοφανείς, για ευρωπαϊκή χώρα, φοροαπαλλαγές και φορο-ελαφρύνσεις στις επιχειρήσεις, απόβαση μεγάλων εταιρειών του διεθνούς κεφαλαίου που έβλεπαν την μικρή χώρα ως προγεφύρωμα για την ευρωπαϊκή αγορά. Ταυτόχρονα σήμαινε και τη συρρίκνωση της μικρής και μεσαίας επιχείρησης, την εγκατάλειψη της φιλοσοφίας small is beautiful που λέγαμε παραπάνω, ραγδαία ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών. Αλλά σήμαινε, σύμφωνα με τους προπαγανδιστές του πάνω απ’ όλα θέσεις εργασίας, κέρδος, ευημερία! Ήταν αποστομωτικοί.

Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών δείχνουν ότι το «θαύμα» δεν ήταν «θαύμα». Ήταν μια φούσκα (αντίστοιχη της χρηματιστηριακής δικής μας τάχα μου ευημερίας το 2000) που έσκασε με κρότο και με πάταγο. Και προφανώς το κόστος καλούνται να το πληρώσουν τα συνηθισμένα θύματα. Ήδη το πληρώνουν εδώ και τρία χρόνια περίπου περικοπών και σκληρής λιτότητας. Τώρα το πληρώνουν ακόμη και με εκχώρηση μέρους της αυτονομίας και της εθνικής κυριαρχίας της χώρας στους υπερεθνικούς δυνάστες ΔΝΤ και ΕΕ. Βρισκόμαστε στην ίδια βάρκα παρότι ίσως ακολουθήσαμε διαφορετικούς δρόμους που μας έφεραν εδώ.

 

Μου γράφει η φίλη μου η Sally από το Galway, που εργάζεται στην εκπαίδευση, ότι έχει δει το οικογενειακό της εισόδημα να μειώνεται στο 50% τον τελευταίο χρόνο. Ότι  ο σύντροφός της ο Norman, που δουλεύει σε ιχθυοκαλλιέργειες έχει δουλειά το μισό μήνα και είναι και επιστημονικό στέλεχος της επιχείρησης, για τους ανειδίκευτους εργάτες είναι ακόμα χειρότερα τα πράγματα. Ότι ζορίζεται να πληρώσει το νοίκι. Ότι μεγαλώνουν τις δυο κόρες τους σε αβεβαιότητα και ανασφάλεια. Ότι σκέφτονται σοβαρά να περάσουν τον Ατλαντικό όπως οι προ προ προ παππούδες τους. H Sally δεν ήταν από εκείνους που κέρδισαν κατά κανέναν τρόπο από το υποτιθέμενο θαύμα, καλείται όμως να πληρώσει το δυσβάσταχτο βάρος της κατάρρευσης του.

Δεν έχω τι να της απαντήσω ειλικρινά, διηγούμαι μόνο τις δικές μας εμπειρίες. Στο ίδιο τούνελ προχωράμε.

 

Galway